کد مطلب:34502 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اعتقادات

چه معاني مختلفي براي حديث شريف «الاسلام يَعْلُو و لا يُعلي عَليه» ذكر شده است؟

پيغمبر اكرم فرمود: «الاسلام يَعلو وَ لا يُعلي عَليهِ» (نهجالفصاحه، ص 214 ح 1056) يعني اسلام علو و برتري پيدا مي كند، غلبه پيدا مي كند و چيزي بر اسلام پيروز نمي شود و غلبه پيدا نميكند. اين حديث از آن احاديثي است كه هر گروه از علماي اسلام با يك ديد به آن نگريسته و نوعي استنباط كرده اند، و در واقع از آن جمله هاي متشابه پيغمبر است. به اين معني كه از «جوامع الكلم» پيغمبر است، يعني يك لفظ است به جاي چند معني. توضيح اينكه: علماي فقه كه از ديد فقهي به هر چيزي نگاه مي كنند، از اين حديث چنين استنباط كرده،اند كه در مقررات اجتماعي اسلام، هيچ قانوني كه نتيجه آن اين باشد كه غير مسلمان بر مسلمان برتري پيدا كند وجود ندارد، و اسلام چنين قانوني را امضا نمي كند. براي مثال آيا در جامعه اسلامي، يك نفر از اهل ذمه (مانند يهوديان و مسيحيان و احيانا زرتشتيان) مي تواند در حال و شآني قرار بگيرد كه او حاكم باشد و يك مسلمان محكوم، و مثلا يك بنده مسلمان را در اختيار خودش بگيرد؟ فقها ميگويند: «اِلاِسلام يَعلو وَ لا يُعلي عَليهِ» يعني دست اسلام هميشه بايد بالا باشد، اسلام دست پايين را هرگز نمي پذيرد، و از اين اصل احكامي را استنباط مي كنند. متكلمين كه از جنبه ديگري به مسائل نگاه ميكنند و به اين حديث از ديد كلامي نگريسته اند (متكلم، سر و كارش با منطق و استدلال و بحث و محاجه است) ميگويند: «اَلاِسلام يَعلو و لا يُعلي عَليهِ» يعني منطق اسلام بر هر منطق ديگري برتري دارد. آنجا كه منطقها و استدلالها با يكديگر مواجه مي شوند، در عرصه استدلالها و در ميدان احتجاجها و در سرزمين منطقها، منطق اسلام بر هر منطق ديگري برتري و غلبه دارد. آنها كه از ديد اجتماعي به اين حديث نگاه كردهاند، مسآله را به شكل ديگري طرح ميكنند، ميگويند: «اَلاِسلام يَعلوا و لا يعلي عَليهِ» يعني در جريان عمل، برتري با اسلام است، چرا؟ براي اينكه قانون اسلام از هر قانون ديگري بر نيازهاي بشر منطبق تر است و لذا راه خودش را عملا بهتر باز ميكند.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج 17ـ حماسه حسيني صفحه: 325 ـ 326
شهيد مطهري